AİLE ŞİRKETLERİ VE İLETİŞİM

Aile şirketi; ailenin geçimini sağlamak ve/ya mirasın dağılmasını önlemek amacıyla kurulan, ailenin geçimini sağlayan kişi tarafından yönetilen, yönetim kademelerinin önemli bir bölümü aile üyelerince doldurulan, kararların alınmasında büyük ölçüde aile üyelerinin etkili olduğu ve aileden en az iki jenerasyonun kurumda istihdam edildiği şirkettir.

Genellikle aileden en az iki nesil şirket yönetiminde bulunur. İşletme politikası aile çıkarlarını yansıtır. Aile bağları, çalışanların belirlenmesinde diğer etkenlerin yanında önceliklidir.

Ailenin ismi ile şirketin ismi ve prestiji bağlantılıdır, şirketin iş hayatında yükselen konumu, ailenin de toplumdaki statüsünün yükselmesini sağlar. Aile bireylerinin şirketteki konumu, ailedeki konumu ile paralel gelişir.

Şirket sahipleri, gelecekte miras olarak bırakacakları işletmelerinin, çocukları tarafından tanınıp sahiplenilmesini ve devam ettirilmesini isterler.

Ailenin normları ve inançları şirket içinde geçerlidir. Bu tür şirketlerde güvenilir olmak her şeyin önünde geldiği için idari personel aileden seçilir. Şirket yönetiminde ve kontrolünde tek bir aile egemendir. Çünkü kilit noktalarda ve önemli pozisyonlarda kendi kontrolünün işletmeye hakim olmasını ister. Bu özelliklerin ortak noktasında işletmenin önemli bir kısmının yönetiminde ve kontrolünde tek bir ailenin egemen olması yatar.

Şirket Süresi neden kısadır?

• Aile büyüğü tarafından kurulan şirketin işlerinin kendi üzerinde kalması ve aile fertlerinden yardım almama nedeniyle şirketten çıkarma
• Piyasa şartlarına uyum gösterememe, sermaye yetersizliği ve yeni sermaye koyamama
• Yönetim kadrolarını liyakatsiz yakınlar tarafından oluşturma
• Düzenli bir kayıt sistemi kuramama ve bu nedenle maliyetleri kontrol edememe
• İş körlüğüne girme, yeni stratejiler belirleyememe ve yeni ürün çalışmaları yapamama aile içinde maddi rekabetin başlaması
• Aile fertlerinin çoğalması, işin getirisinin aile fertlerine yetmemesi
• Profesyonel kişiler ile aile fertleri arasındaki sürtüşme
• Aile fertlerinin işi, ben bilirim tarzındaki yaklaşımları
• Yetenekli aile fertlerini işin başına getirmedeki sürtüşmeler

 ŞİRKETLER İLETİŞİM VE YÖNETİM

Milli Prodüktivite merkezinin bir araştırmasında, Anadolu sanayinde girişimci özellikleri arasında işletme yapılarına aile şirketlerinin egemen olduğu ve farklı kuşaktan girişimcilerde zihniyet açısından önemli bir değişiklik gözlenmediği saptandı. Araştırmada, Anadolu girişimcilerinin henüz çağdaşlaşmanın eşiğinde bir görünüm sergilendiği de tespit edildi. Aile şirketleri kısa ömürlü ve bunun çok farklı nedenleri bulunuyor.

Şirketlerin kapanma nedenleri?

• Yeni ürün ve yeni iş modelleri geliştirmede karşılaşılan güçlükler
• Sermaye yetersizliği
• Stratejik düşünememe
• Kötü yönetim alışkanlıkları ve kurumsallaşamama
• İyi bir belge ve bilgi akışı sağlayamama
• Maliyetleri kontrol edememe
• Piyasalardaki değişmeleri gözlemleme ve tahmin etmede yetersi olması
• Şirket içi raporlamada yetersizliği ve hesap sormadaki eksiklikler
• Aile içi sorunların yaşanması
• Aile liderinin işi zamanında terk edememesi
• Bir sonraki kuşağa devir planlamasının yapılmaması
• Kardeşler veya kuzenler arasındaki rekabet
• Yetenekli aile bireylerini işe çekememek
• Doğru ve işler bir yönetsel yapı kurulmaması

Başarılı aile şirketleri özellikleri

• Amaçlara uygun bir örgüt yapısı oluşturulmalı
• İş ve görev tanımları yapılmalı
• İşletme içi personel, satın alma, görev, yetki vb. oluşturulmalı
• Yetki ve sorumlulukları dağıtarak profesyonel bir yönetim oluşturulmalıdır.
• Aile üyesi olan ve olmayan çalışanlar için çok iyi bir yönetim geliştirme sistemi ve eğitim gerekir.
• Aile bireylerini, şirketin gelecek nesillere devam etmesi gerektiği konusunda sürekli eğitilmelidir.
• Topluma karşı duyarlı olunmalı ve güçlü bir işletme kimliği ortaya çıkarılmalıdır.
• Çalışanlarına adalet ve sadakat duygusu ile yaklaşılmalıdır.
• Topluma karşı yüksek bir sorumluluk duygusu gereklidir ve toplumsal hizmetlere katkı verilmesi gerekir
• Ailenin ismi ürün ve hizmetlerle yaşatılmalı
• Sürekli olarak araştırma yapılmalı ve yenilikler takip edilmelidir.
• Değişime karşı değil, değişime teşvik eden bir anlayışa sahip olunmalıdır.
• Eğitime önem verilmeli ve şirkette sürekli eğitim programları uygulanmalıdır.
• İyi bir muhasebe ve raporlama düzeni kayıt dışı işlemleri de içerecek şekilde korunmalıdır.
• İnsan kaynağını önemsemek

İnsan Kaynağı Yönetimi

Aile, duygusal ilişkilerin hâkim olduğu bir birlikteliktir. Şirket ise mantığın ve bunun uzantısı kuralların hâkim olduğu bir sosyal kurumdur. Bu nedenle duyguların baskın olduğu bir yapı olması nedeniyle aile şirketlerinin kurumsallaşması çok daha önemlidir.

Yapısal Sorunlar

Aile işletmelerinin yapısal sorunlarının temelini kurumsallaşamama oluşturmaktadır. Özellikle yönetim fonksiyonlarında ve uygulamalarında ağırlığını hissettirmektedir. Ayrıca aile işletmelerinin finansal yapısının sağlıksız, disiplinsiz bir görünümün olması iç içe girmiş sorunlardır.

Kurumsallaşamama sorunu

• Yönetici, yönetim ve organizasyon sorunları
• Aile şirketlerinde iletişim çatışma sorunları
•  Liderlik sorunları
•  Profesyonelleşememe sorunları
•  Kariyer planlaması ve işgücü devri sorunları
•  Yönetim, yürütme ve denetim kurallarında yaşanan sorunlar
•  Aile ve işletme sistemlerinin karıştırılması
• Aile şirketlerinde bilgiye ulaşma sorunları
• Aile finansman sorunları

İnsan kaynağı yönetim sorunları

• Eleman sirkülâsyonu
• Motivasyonsuzluk ve verimsizlik
• Şirketin genel performansında yaşanan sıkıntılar
• Üst yönetim tarafından alınan yanlış ve eksik kararlar
• Büyümenin durması ya da küçülme hali
• Nitelikli katma değer yaratacak personelin şirkete kazandırılmaması
• Sektördeki imajın ve prestijin giderek zedelenmesi

Şirketlerin Kurumsallaşması

• Şirketin amaçları doğrultusunda bir organizasyon yapısı tespit etmek
• İş ve görevlerin tam olarak tariflerini yapmak
• İşle ilgili yönetmelikleri yazılı hale getirmek
• İş ve görev tanımlarına uygun olarak yetkileri dağıtmak ve sorumlulukları tespit etmek gerekir.
• İşin geleceğini belirlemek ve bu hedef için plan yapmak
• Aile ile diğer yöneticiler arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi
• İş devamında sistemin ve işin gelişimini kontrol için bir aile meclisi oluşturulması gerekir.